Tobiaszek (prozy)

Mówią na mnie kocia mama. Niektórzy uważają mnie za szaloną. Widząc mnie stukają się po głowie. “Popierdoliło się kobicie... Zamiast dziećmi zajmuje się kotami. Ile to panie można by dzieci wykarmić, a tyle jest w dzisiejszych czasach głodnych, a ludzie nie czuli, każdy by tylko sobie... Więc nie mogłaby zamiast tych kotów? Ale tacy głupcy wolą koty. A nie lepiej byłoby to pousypiać? Porządek by był... A nie kocie gówna... Bo, zwierzę to tylko zwierzę, nie czuje jak człowiek. A kot to półdzikie zwierzę. Nieoswojone do końca i samo sobie da rade, nawet jak się z domu wyrwie na wolność. Samo się wyżywi”. Słyszałam nie raz wokół siebie. Ale ja wiem swoje. Ja znam prawdę.

Mniej więcej w te słowa mogła odezwać się mama Oli. Właśnie siedzimy w ich mieszkaniu. Albo inaczej – siedzieliśmy w ich mieszkaniu. To wszystko to już przeszłość, a Ola znowu jest w małym duńskim miasteczku, gdzie pobiera nauki na miejscowym uniwersytecie i szuka miłości swojego życia. Cała rodzina i znajomi są z tego dumni i często to przypominają wobec innych znajomych. W końcu to jedna z niewielu pociech oprócz tysięcy bardzo starych samochodów, które kupiliśmy na Zachodzie po wejściu do Unii. A i większość kolegów i koleżanek Oli wystaje całymi dniami przed blokami, pracy bowiem jak nie było tak nie ma... Więc Ola... Nasza duma...

Wyobraźmy sobie... Siedzimy w mieszkaniu jej rodziny. Są tu dwa spore pokoje. Wysokie. Bardzo wysokie. Jeszcze by na tę szafę, która jest - druga by się zmieściła. Takie pokoje można znaleźć jeszcze w starych kamienicach. “A teraz panie to Żydzi wracają i wyrzucają Bogu Ducha winnych ludzi z wielu takich kamienic w naszym miasteczku”. Ale to mieszkanie nie jest pożydowskie. Kamienice wybudował dziadek Oli przed wojną z nauczycielskiej pensji. Po wojnie zasiedlili ją lokatorzy i tak jest do dziś. Dziadkowi i babci dostało się od władzy ludowej, po nacjonalizacji majątków - mieszkanie dwupokojowe we własnej kamienicy.

Babcia mieszka tu do dziś. Grubiutka i siwawa przetoczyła się do łazienki ze swojego pokoju. Nawet nie spojrzała przez otwarte drzwi na stół przy którym zgromadziło się kilkoro ludzi i będą obchodzili urodziny Oli. Zamknęła się babcia w swoim pokoju. Przez szklane wypełnienie drzwi cięte w kwiaty, widać jej sylwetkę na fotelu jak wpatruje się w połyskujący duży telewizor. Dobre dzieci kupiły jej duży, bo babcia już nie bardzo dowidzi i nie bardzo dosłyszy. Dlatego na korytarzu mimo zamkniętych drzwi słychać jak swoje życie toczą bohaterowie wenezuelskiej telenoweli. 

“On Cię kocha. Marzy o Tobie. Będziecie razem żyli jak w raju! Będziesz miała najpiękniejsze wesele jakie sobie można wyobrazić! – mówi Klaris ciemnolica i ciemnowłosa do swojej przyjaciółki Rebeki, blondynki o olśniewającej urodzie i jasnej cerze. Rebeka pracuje jako służąca w ogromnym domu i obsługuje dorosłego panicza, któremu świetnie się dzieje w biznesie, ale źle w miłości. Pan patrzy uważnie w komputer, pali najdroższe cygara i nieomylnie kiedy mówi „tak” przez telefon – jego konto wzbogaca się w tej chwili o grube miliony. Ale... Cóż są one warte bez miłości? – przyznajcie sami...

Lecz... Panicz jeszcze nie wie, czy piękna Rebeka jest jego siostrą przyrodnią? Waha się jeszcze jego serce... Może Rebeka jest zagubionym dzieckiem wuja, ostatnim szaleństwem starzejącego się dziadka? Może córką nocującego w tym miasteczku 20 lat temu księcia, który bez reszty zakochał się młodej pokojowej, a ta znikła nagle i niespodziewanie zostawiając w jego sercu nie gojącą się ranę. Być może książe, który jest śmiertelnie chory szuka tego jedynego swojego dziecka, żeby jej ofiarować gigantyczny majątek? A Panicz... Jeszcze nie wie, ze los specjalnie mu ja postawił na jego drodze. Nie wie on, ale wie to już jego zranione przez inne, niewierne i wredne - serce”.

- Babciu to szmira! Szkoda na to czasu...

- Może i szmira... cale życie to kicz i szmira, moje dzieci – odpowiada babcia i zanurza się jej dusza w perypetia (może dusza ma teraz blond włosy i wspaniale młode kształty? Któż to wie...), a tutaj zostało tylko na fotelu lekko trzęsące się krnąbrne jak dziecko ciało staruszki?

Mieszkanie pachnie świeżością. Wyremontowała je córka babci, która ze swoim mężem i sześcioma kotami tutaj się sprowadzili. Sprzedali bowiem swoje trzypokojowe na nowym osiedlu, kiedy Ola wyjechała na studia, a syn skończył w stolicy medycynę i postanowił już nie wracać do rodzinnego miasteczka i domu.

Mama “wrzuciła” płytę do odtwarzacza i... na ekranie telewizora spaceruje babcia, a pod ramię trzyma ją wysoki, gruby młodzieniec. Jest jesień - złocą i miedzią się liście. Babcia czuje się szczęśliwa. Może tak niegdyś przez tę samą parkową alejkę przed laty wędrowała pod rękę z dziadkiem?

“Raczki całuję!” – wita Dziadek napotykane sąsiadki. A babcia kraśnieje ze szczęścia, że to jej los podsunął takiego wytwornego dojrzałego nad wiek i poważnie myślącego o życiu mężczyznę. Któż to wie...

- Waży niestety 121 kg i musi się odchudzać. Nigdy nie miał czasu na ćwiczenia i mu się tak przytyło. A z badań wynika, że to nie choroba, że trzeba na dietę... – tłumaczy kilogramy syna Mama.

A ciężko u Mamy zachować linię.

Na stole same słodycze i patera owoców – mandarynki i pomarańcze, cieszą swoim świeżym radosnym kolorem. Wiele ciast i czekoladek. W jednej z misek duńskie, wielkości dużego paznokcia matowe ciemne, jak oparcie foteli ciasteczka. Typowe Zachodnie ciasteczka. Takie, które wystawia dobry Belg, Duńczyk, czy Niemiec i... spogląda jakimś dziwnym wzrokiem, kiedy ręka cudzoziemca sięga po nie po raz drugi tego samego wieczoru. I ta ręka czuje to spojrzenie i zawisa w powietrzu i więcej już nie odnajduje drogi do miski, mimo, że w brzuchu właściciela ręki burczy. To takie ciasteczka, którymi nikt nigdy się nie najadł. Nie utył od nich. To takie, które Polacy mogą tylko wystawić jako ciekawostkę kulinarną. Bo każde polskie jest lepsze i większe, bardziej pachnące, przywołujące dłoń i usta. To z powodu takich ciasteczek jak paznokieć w Danii mógł urodzić się Andersen i jego baśnie – dywaguje narrator.

Siedzimy w fotelach i na kanapie o oparciach i siedziskach z białego eleganckiego płótna i poręczach z ciemnego, bardzo ciemnego drewna. A na półkach książki - światowa klasyka: Dostojewski, Czechow, Miłosz i nawet ten zboczeniec autor “Lolity”, który byłby pedofilem, gdyby nie jedno jego wyznanie, kiedy patrząc na swoją ukochaną po latach, dorosłą, będącą w ciąży i brudnej pidżamie, i szlafroku – sam do siebie mówi mniej więcej tak - “kochałbym ja nawet starą i pomarszczoną etc.” I chcemy mu uwierzyć.

Obok albumy ukazujące uroki odległych zakątków świata. W kącie na specjalnym biurku komputer, z którego teraz sączy się muzyka współczesnej Grecji, a na ekranie pobrana z “netu” pobłyskuje mapa Danii. I o dziwo okazuje się, że można tam dojechać lądem!

W końcu na stół wjeżdża śmietankowy tort. Migoczą 23 świeczuszki. (“Marta nie była już młoda kobieta miała lat 24” – komuś się przypomniało, ale go zaraz uciszono. Nie wypada bowiem... Jak ten świat się zmienia... Czy rzeczywiście się zmienia?) Lecz zanim Ola je zdmuchnie i wypowie życzenie (Chłopa jej trzeba! – słabo ukrywają tę oczywista prawdę, szepcząc do siebie na ucho i puszczając oczka dwie Oli przyjaciółki).

Troska to i mamę. Dumna jest, że dziecko studiuje za granicą, ale smuci, że nie ma chłopaka (w sumie córka ma przystojnego ognistego Włocha, który jednak na Święta wybrał się do innej dziewczyny - uczciwy chłopak nie kryje tego przed Polką) - do słonecznej Italii. Bo po Świętach i powrocie do smutnej Danii, będzie mógł znowu kochać Olę.

Zatroskana Mama wie, ze młodość nie trwa wiecznie, choć się tak wydaje jak ma się lat naście i dwadzieścia, i jeszcze parę.

Przymknęła oczy i widzi siebie równie młodą i szczupłą jak Ola, tylko zamiast ciemnych włosów córki ma blond warkocza... Ach... Prawie, że jęknęła... jak ten czas szybko leci. Tu Ola w beciku, tu ma jedenaście lat. (To wtedy wydarzyła się ta historia, smutna historia z Tobiaszkiem). Pokazuje tę 11-letnią w rodzinnym albumie.

- Podobna do siebie? Nic się nie zmieniła?!
Przytakujemy.

Zanim jednak Ola zdmuchnie świece, nadyma ładniutką buzię kilka razy, żeby rodzinni fotografowie mogli uwiecznić tę chwilę. To bardzo ważne. Błyskają flesze.

Mama w końcu może wprawną ręką podzielić torcik.

- Nie... Nie... Dla mnie mniejszy kawałek” – krygują się dziewczęta.

- Ja się muszę odchudzać – dodaje jedna z nich, niska, pulchna i głośna 28-latka, blondynka, nadal panienka o obfitym biuście, schowanym w zbyt przyciasny, różowy sweterek z miękkiej delikatnej wełny. Co rusz żywotnie tupnie pod stołem nóżkami, obutymi w buty z cholewami na bardzo wysokich obcasach.

Nie ma nic przeciwko tortowi szczupła i wysoka 30-letnia Agnieszka. Od 12 lat w związku ze starszym o kilkanaście lat od siebie mężczyzną, który jednak nadal zachowuje się jak dziecko. “Jest niedojrzały” i nie chce się żenić. Kiedy Agnieszka znowu o tym wspomina, on jej kupuje kolejny pierścionek zaręczynowy. Agnieszka będzie je nosić, z braku miejsca, wkrótce na palcach stóp. Agnieszka marzy o podróżach. A najbardziej chce udać się w roczny rejs statkiem po jakimś oceanie, chce na nim śpiewać (co świetnie potrafi), albo podawać w ostateczności drinki, (czego się nauczy).

Jej mężczyzna siedzi na fotelu i pałaszuje jak dziecko śmietankowy tort. A jednak... jedna półkula martwi się o stary samochód (nie ubezpieczony już od kradzieży), który zostawił pod blokiem Oli. A kątem oka widział pod nim kilkoro młodych ludzi obydwojga płci świdrujących nienawistnym okiem idących i ich pojazd.

I kiedy już wszyscy są obsłużeni, jak zawsze (“Który to już raz jesteśmy razem?”), pada sakramentalne - “Opowiedzcie historię Tobiaszka”. Kryguje się Ola, niech mama opowie. Ona lepiej zna. I nikomu nie przeszkadza to, że historię Tobiaszka słyszeli już przynajmniej kilka razy. Mama niepomna tego, zaczyna ją snuć jeszcze raz.

Dramat Tobiaszka

To stało się jakieś 11 lat temu, ale zaraz... wszystko od początku... Wszystko od początku. Była późna jesień. Szłam rano do pracy w bibliotece, jak zwykle. Nagle zauważyłam jakieś 9-10 letnie dziecko najwyżej. Z jego rozpiętej kurtki wyglądała nieśmiało czarna główka maleńkiego kotka. Miał najwyżej kilka tygodni. W zasadzie potrzebował jeszcze opieki matki.

“Skąd go masz” - spytałam dziecka?

Ono odpowiedziało mi, ze go tutaj znalazło, samotnego i plączącego. Na chwilę maminy brzuch, zastąpiło wnętrze kurtki dziecka i ciepło jego ciała.

“Będę prosiła mamę, żeby mi go pozwoliła zatrzymać” – tłumaczyła dziewczynka.

“Słuchaj – mówiłam do dziecka - ja pracuję w tej samej szkole do której Ty chodzisz. Jeśli mama nie pozwoli Ci go zatrzymać przynieś go do mnie”. Bo zakochałam się w tym kotku od razu. Nie mogłam już ani chwilę myśleć o czymś innym niż jego nieśmiałych oczkach. Bo Tobiaszek to nie był zwykły kot, a mam ich kilka więc się znam, Tobiaszek to nieśmiałe bardzo wrażliwe stworzenie, które nie potrafi się rozpychać łapkami idąc przez życie. Wówczas. Pamiętam... Nie spałam całą noc... I... Tak się stało jak myślałam. Dziecko następnego dnia przyniosło mi kotka i powiedziało, że jego mama się nie zgodziła (“Będzie srał i śmierdział. Wybij sobie z głowy!”). Byłam szczęśliwa. Zaniosłam go do domu. A mieszkaliśmy wówczas na ostatnim czwartym piętrze w nowym blokowisku.

Nie dodała, że... gdzie tylko świeży beton, trawniki i miejsce na przyszłe drzewa. Gromady małych dzieci, z których wyrosną w niedalekiej przyszłości nastoletni zabójcy i złodzieje w spodniach, których krok kończy się koło kolan i złych oczach, gotowi dla zabawy wkopać w kilku kogoś w ten beton chodników.

Tobiaszek szybko się domiauczał z innymi kotami i suczką-psem. Był nieśmiały i cichy, jeśli się go nie nakarmiło to nie jadł – nie potrafił się dopchać bowiem do miski. Wyrósł na pięknego czarnego kotka, stąpającego jeszcze ciszej i chodzącego jeszcze bardziej bezszelestnie niż inne.

I nadszedł ten straszny dzień.

Zepsuła się pralka. Przyszedł ją naprawić jakiś człowiek. Wchodził i wychodził kilkakrotnie. To wówczas musiały zostać uchylone drzwi. Przez nie najprawdopodobniej, wyszedł sobie na spacer, jak często wychodził z nami – Tobiaszek. Minęło wiele godzin zanim zorientowaliśmy się, że Tobiaszka nie ma... Od tego czasu mam zwyczaj przeliczać koty kilkakrotnie dziennie... Szukaliśmy go najpierw po całym domu, zakamarkach szaf, gdzie lubił się zaszyć i spać. Niestety. Tobiaszka nie było. Szukaliśmy go całą noc. Wołaliśmy. Na próżno. Czułam, że nigdy sobie nie daruję, że tak się stało, zwłaszcza z Tobiaszkiem, który był taki nieśmiały i wrażliwy, Tobiaszkiem, który tak bardzo potrzebował miłego słowa, przytulenia, głaskania, poczucia bezpieczeństwa. Czułam, że wyrzuty sumienia nie dadzą mi spokoju do końca mojego życia. Po co go uratowałam przed laty jako małe kocie, by go zmarnować teraz? Los nie może być taki niesprawiedliwy. Bo Tobiaszek to nie był tylko kot. Ktoś mi mówił, ze każdy kot, kiedy odzyska wolność da sobie radę. Przypomni sobie jak się poluje, jak się zdobywa żywność. To nie pasuje do Tobiaszka zupełnie. On jest bezradny. Szukaliśmy go codziennie przez wiele miesięcy. Minęła wiosna, minęło lato, kończyła się jesień. Powiało chłodem. Nasze serca wypełniał smutek. Ale nigdy nie traciliśmy nadziei.

Aż pewnego dnia...

Jedna z sąsiadek powiedziała mi, że dwa bloki dalej, codziennie wieczorem pod latarnią miauczy żałośnie, jakby płakał - kot. Codziennie mimo, ze niektórzy ciskają na niego gromy i różne rzeczy, najczęściej puste butelki po piwie i wódce, szczuli psami.

Natychmiast tam pojechaliśmy. Szukaliśmy na wszystkich czterech klatkach i nic. I nic... I nic...

Wtedy Andrzej mój syn, powiedział: “Mamo zajrzyjmy także do śmietnika”.

Rozglądaliśmy się. Rozglądaliśmy. Nagle pod śmietnik podszedł kot, ale nie wyglądał jak Tobiaszek. Tobiaszek był czarny jak smoła, a ten był siwy jak gołąbek i chudy jak wiór.

“To nie Tobiaszek” – powiedziałam do syna.

Na dźwięk tego imienia kotek zaczął miauczeć.

Andrzej podszedł do niego i mówi do mnie: “Mamo, to jest nasz Tobiaszek, spójrz mu w oczka, to jego oczka, to jego spojrzenie”.

“Nie synu, to nie Tobiaszek, my tylko bardzo chcemy żeby to był Tobiaszek” – odpowiedziałam i pomyślałam sobie, że mimo, że to nie Tobiaszek to i tak wezmę tego kota do siebie. Rozpostarłam ramiona i zawołałam go. Natychmiast skoczył mi w nie i zaczął mruczeć ze szczęścia.

“Mamo to Tobiaszek”. I na koniec zrobiliśmy test – otworzyliśmy drzwi samochodu. Tobiaszek zawsze schodził ze schodów, wchodził sam do samochodu i wówczas jechaliśmy do lasu na spacer. Więc test... Kotek natychmiast wskoczył na tylne siedzenie i zajął miejsce Tobiaszka! Dopiero teraz zobaczyliśmy jak jest wynędzniały. Na tyłku miał wielka ranę. Był zupełnie siwy. Ale skąd wtedy mogliśmy wiedzieć, że kot może osiwieć z tęsknoty i bólu? Skąd? Nie wiedział tego nawet ceniony przez nas weterynarz, który ugiął się w końcu przed faktami.

Później dotarły do nas i inne wiadomości. Wysnuliśmy wnioski. Tobiaszkowi pomyliły się bloki. Przecież mylą się i ludziom, wszystkie są identyczne, różnią się tylko numerem. I przez te wszystkie miesiące próbował wejść do mieszkania położonego w identycznym miejscu jak nasze. Jednak jego właściciele nie rozumieli kota, który z obsesyjną częstotliwością próbował wejść do ich mieszkania, mimo, że sąsiad obok w dzień w dzień traktował śpiącego na wycieraczce zwierzaka, listewką zakończoną gwoździem!

- Franca! Franca! – krzyczy na mężczyznę teraz po raz kolejny Ola, jakby to się stało dopiero dziś. Robi się czerwona i nieprzewidywalna. Prawie odchodzi “od zmysłów”. I jest to najstraszniejsza obelga jaką zna i jaką wypowiedziały jej niewinne usta.

Zapada głuche milczenie. Jeszcze raz wszyscy przeżywają los Tobiaszka.

W końcu Mama wyciąga kolejny rodzinny album. Widać na nim zupełnie siwego wynędzniałego kota. Ten sam kot tylko miesiąc później. Najpierw siwizna ustępuje z łebka i karku. Kilka miesięcy później kot ma tylko siwawe łapki. Po roku jest znowu czarny jak smoła.

- To może jeszcze po kawałeczku tortu? - proponuje mama.

I w tej samej chwili za babcią, która znowu musiała odwiedzić toaletę, człapie czarny szczupły, o starczej sylwetce kot. Patrzy na świat trochę zmętniałymi oczami. Trochę nie dosłyszy, ale kiedy Mama go woła, z radością wskakuje na jej kolana i mruczy ze szczęścia. Ta głaszcze kotka po sierści, która wygląda jakby dopiero brał kąpiel i został wysuszony, i tu i ówdzie jego sierść sterczy jak na szczotce. Szczęście i uwaga kota są krótkie i znowu gdzieś gubi się w swoich myślach i zagląda głęboko do środka siebie, staje się nieobecny.

- Boję się o niego. Boję... – mówi Ola. – Parę dni temu, tuż przed moim przyjazdem zmarła Anusia jego córka.

Anusia chorowała długo na raka. Cierpiała. A Tobiaszek przez ten cały czas nie odstępował jej na krok. Ale w końcu... medycyna przegrała z naturą.

- Tobiaszek był bardzo... związany z Anusią. Razem spali. Bawili się. Często byli przytuleni. Nie był tak z żadnym z pięciu innych kotów, które jeszcze mamy. Widać, że bardzo mu jej brakuje. Unika towarzystwa. Je niby normalnie... Śpi także... Ale... Mimo tego boję się, że Tobiaszek pójdzie wkrótce za nią do Kociego Raju. Czuję, że któregoś dnia, pod moją nieobecność, bezszelestnie oddali się jak przez otwarte drzwi, i nigdy już go nie odnajdziemy – mówi Ola, która już szykuje walizki. Kolejne bowiem krótkie Święta dobiegły kresu.

I kiedy już Ola pojechała pobierać nauki – o tym jacy to ludzie są równi w tej Europie i świecie, i jaki czeka nas wszystkich, nawet w naszym małym miasteczku, wielki dobrobyt i sprawiedliwość, (oczywiście, ma się rozumieć, po przejściowych trudnościach, które będą trwać jakieś parę lat, choć trwają już ładnych parę lat) - jakieś trzy miesiące później, pewnego wieczoru Tobiaszek i Babcia odeszli razem, jakby się zmówili. Po cichutku, nawet nie miauknąwszy.

Nie przeszkodziły im w tym nawet zamknięte na trzy porządne zamki i łańcuch drzwi.

Odeszli, żeby już nie wrócić.

Zostały tylko... ciała babci na bujanym fotelem przed włączonym telewizorem i Tobiaszka na jej kolanach.

„Kochanie idę do ciebie. Tak długo nie wiedzieliśmy się. Teraz już będziemy razem. Na zawsze”.